(13) สุวณฺณวณฺณลกฺขณํ

[218] ‘‘ยมฺปิ , ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน อกฺโกธโน อโหสิ อนุปายาสพหุโล, พหุมฺปิ วุตฺโต สมาโน นาภิสชฺชิ น กุปฺปิ น พฺยาปชฺชิ น ปติตฺถียิ, น โกปญฺจ โทสญฺจ อปฺปจฺจยญฺจ ปาตฺวากาสิฯ ทาตา จ อโหสิ สุขุมานํ มุทุกานํ อตฺถรณานํ ปาวุรณานํ [ปาปุรณานํ (สี. สฺยา. ปี.)] โขมสุขุมานํ กปฺปาสิกสุขุมานํ โกเสยฺยสุขุมานํ กมฺพลสุขุมานํฯ โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา อุปจิตตฺตา…เป.… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมํ มหาปุริสลกฺขณํ ปฏิลภติฯ สุวณฺณวณฺโณ โหติ กญฺจนสนฺนิภตฺตโจฯ

‘‘โส เตน ลกฺขเณน สมนฺนาคโต สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี…เป.… ราชา สมาโน กิํ ลภติ? ลาภี โหติ สุขุมานํ มุทุกานํ อตฺถรณานํ ปาวุรณานํ โขมสุขุมานํ กปฺปาสิกสุขุมานํ โกเสยฺยสุขุมานํ กมฺพลสุขุมานํฯ ราชา สมาโน อิทํ ลภติ… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? ลาภี โหติ สุขุมานํ มุทุกานํ อตฺถรณานํ ปาวุรณานํ โขมสุขุมานํ กปฺปาสิกสุขุมานํ โกเสยฺยสุขุมานํ กมฺพลสุขุมานํฯ พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ’’ฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ

[219] ตตฺเถตํ วุจฺจติ –

‘‘อกฺโกธญฺจ อธิฏฺฐหิ อทาสิ [อทาสิ จ (สี. ปี.)],

ทานญฺจ วตฺถานิ สุขุมานิ สุจฺฉวีนิ;

ปุริมตรภเว ฐิโต อภิวิสฺสชิ,

มหิมิว สุโร อภิวสฺสํฯ

‘‘ตํ กตฺวาน อิโต จุโต ทิพฺพํ,

อุปปชฺชิ [อุปปชฺช (สี. ปี.)] สุกตผลวิปากมนุภุตฺวา;

กนกตนุสนฺนิโภ อิธาภิภวติ,

สุรวรตโรริว อินฺโทฯ

‘‘เคหญฺจาวสติ นโร อปพฺพชฺช,

มิจฺฉํ มหติมหิํ อนุสาสติ [ปสาสติ (สฺยา.)];

ปสยฺห สหิธ สตฺตรตนํ [ปสยฺห อภิวสน-วรตรํ (สี. ปี.)],

ปฏิลภติ วิมล [วิปุล (สฺยา.), วิปุลํ (สี. ปี.)] สุขุมจฺฉวิํ สุจิญฺจฯ

‘‘ลาภี อจฺฉาทนวตฺถโมกฺขปาวุรณานํ,

ภวติ ยทิ อนาคาริยตํ อุเปติ;

สหิโต [สุหิต (สฺยา.), ส หิ (สี. ปี.)] ปุริมกตผลํ อนุภวติ,

น ภวติ กตสฺส ปนาโส’’ติฯ

(14) โกโสหิตวตฺถคุยฺหลกฺขณํ

[220] ยมฺปิ, ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน จิรปฺปนฏฺเฐ สุจิรปฺปวาสิโน ญาติมิตฺเต สุหชฺเช สขิโน สมาเนตา อโหสิฯ มาตรมฺปิ ปุตฺเตน สมาเนตา อโหสิ, ปุตฺตมฺปิ มาตรา สมาเนตา อโหสิ, ปิตรมฺปิ ปุตฺเตน สมาเนตา อโหสิ, ปุตฺตมฺปิ ปิตรา สมาเนตา อโหสิ, ภาตรมฺปิ ภาตรา สมาเนตา อโหสิ, ภาตรมฺปิ ภคินิยา สมาเนตา อโหสิ, ภคินิมฺปิ ภาตรา สมาเนตา อโหสิ, ภคินิมฺปิ ภคินิยา สมาเนตา อโหสิ, สมงฺคีกตฺวา [สมคฺคิํ กตฺวา (สี. สฺยา. ปี.)] จ อพฺภนุโมทิตา อโหสิฯ โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา…เป.… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมํ มหาปุริสลกฺขณํ ปฏิลภติ – โกโสหิตวตฺถคุยฺโห โหติฯ

‘‘โส เตน ลกฺขเณน สมนฺนาคโต สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี…เป.… ราชา สมาโน กิํ ลภติ? ปหูตปุตฺโต โหติ, ปโรสหสฺสํ โข ปนสฺส ปุตฺตา ภวนฺติ สูรา วีรงฺครูปา ปรเสนปฺปมทฺทนาฯ ราชา สมาโน อิทํ ลภติ… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? ปหูตปุตฺโต โหติ, อเนกสหสฺสํ โข ปนสฺส ปุตฺตา ภวนฺติ สูรา วีรงฺครูปา ปรเสนปฺปมทฺทนาฯ พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ’’ฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ